Seminarium »Ekologiczna hodowla pszczół« w dniu 19.11.2013 w Kowarach

 Seminarium na temat ekologicznej hodowli pszczół odbyło się w polskiej pasiece »Wojków« w Kowarach, u stóp Karkonoszy. Obok przedstawicieli partnerów projektu i sektora badawczego w spotkaniu wzięli udział głównie dolnośląscy i saksońscy pszczelarze.

Najpierw uczestnicy otrzymali wgląd w aktualny stan badań nad pszczołami w Niemczech. Krajowy Instytut Pszczołoznawstwa (Länderinstitut für Bienenkunde) w Hohen Neuendorf koło Berlina jest centrum apidologii (= nauki o pszczołach) w Niemczech. Punktem ciężkości badań są przede wszystkim choroby pszczół i ich hodowla. Również tam w ponad 300 rodzinach pszczelich stale występują w zimie wysokie straty. Szczególną rolę odgrywa przy tym zakażenie pochodzącymi właściwie z Azji roztoczami warrozy, ponieważ szkodzą nie tylko bezpośrednio czerwiu i tym samym kolejnemu pokoleniu pszczół, ale także mogą przekazywać dodatkowo jeszcze wirusowe zarazki chorobotwórcze. Dlatego na pierwszym planie stoi hodowla rodzin pszczelich odpornych na warrozę, tzn. pszczół, które poprzez szczególnie wykształcony odruch oczyszczania mogą same skutecznie przeciwdziałać pladze pasożytów. Referat w imponujący sposób pokazał, jak pracochłonne i żmudne jest to zadanie oraz że europejska pszczoła miodna nie mogłaby obecnie przeżyć bez zwalczania warrozy przez pszczelarzy.

W dyskusji podniesiono inne możliwości, jak na przykład hodowla rodzin pszczelich produkujących substancje obronne czy zastępowanie europejskiej pszczoły miodnej azjatycką, która najlepiej radzi sobie z roztoczami warrozy. Okazało się jednak, że dominują wady tego podejścia lub że nie prowadziłoby ono do trwałego powodzenia, a badania nad odpornością na warrozę są obecnie najbardziej obiecującą drogą rozwiązania problemu warrozy.

W Polsce większość pszczelarzy – tak jak w Niemczech – nie może utrzymać się z pasieki, lecz prowadzi ją jako dodatkowy zarobek lub czyste hobby. Odsetek ekologicznych pszczelarzy jest przy tym znikomy. Podczas gdy w Polsce postrzegają się oni raczej jako »samotni wojownicy«, w Niemczech istnieje już aktywna wspólnota, które się organizuje i wzajemnie wspiera. Panuje też rosnący popyt na produkty eko, a tym samym istnieje też rynek zbytu dla ekologicznego miodu. W Polsce konsumenci drogiego ekologicznego miodu znajdą się tylko w dużych miastach lub aglomeracjach – możliwości zbytu są więc wyraźnie mniejsze.

Na podstawie dwóch przykładów z praktyki można było następnie porównać konwencjonalną i ekologiczną hodowlę pszczół. Dla gospodarza spotkania certyfikacja się nie opłaca, ponieważ na obszarach wiejskich brakuje klienteli na ekologiczny miód. Poza tym trudno jest znaleźć w regionie ekologiczne łąki. Poza tym nie mógłby też stosować swych styropianowych uli, z którymi ma bardzo dobre doświadczenia. Są one nie tylko lekkie i dobrze izolujące, ale także można je elastycznie przebudowywać i rozbudowywać jako system modułowy z dużą liczbą różnych jednostek.

Problem ze znalezieniem wolnych od zanieczyszczeń roślin miododajnych zna też pszczelarz ekologiczny z Saksonii. Dlatego po kilku porażkach, łącznie ze stratą całkowitą na intensywnie użytkowanych terenach rolniczych, przestawił się na ekologiczną pasiekę wędrowną.

Oprócz rozpowszechnionej też na Dolnym Śląsku sprzedaży bezpośredniej w sklepach przygospodarskich lub na regionalnych bazarach – jak w obu przykładach z praktyki, coraz więcej saksońskich pszczelarzy zajmuje się też promocją. Przy pomocy pokazowych uli można przybliżyć zainteresowanym konsumentom, grupom szkolnym pasiekę i zwyczaje życiowe pszczelej rodziny.

»Młodą« w podwójnym tego słowa znaczeniu formą hodowli pszczół jest pasieka miejska, zyskująca coraz bardziej na znaczeniu i coraz atrakcyjniejsza przede wszystkim dla młodych fanów pszczół jako wstęp do pszczelarstwa.

Po tak wielu wysłuchanych, obejrzanych i przedyskutowanych rzeczach przyszedł czas na pasiekę do dotykania i kosztowania. Oprócz gospodarza również kilku uczestniczących pszczelarzy przywiozło własny miód do degustacji i wyjaśniło warunki pochodzenia i różnice.

 Pasieka »Wojków« położona jest malowniczo u stóp Karkonoszy z widokiem na Śnieżkę. Zdjęcie: C.Dressler

 Pszczelarze z Dolnego Śląska i Saksonii wzięli udział w tym dwujęzycznym seminarium. Zdjęcie: C.Dressler

 Podczas zwiedzania w terenie zademonstrowano też modułowy system styropianowych uli. Zdjęcie: C.Dressler